خشم خدا چگونه است؟
هشام بن حکم گوید: مردى از امام صادق علیه السلام پرسید: آیا خداوند هم داراى خشنودى و خشم است؟ فرمود: آرى، ولى نه آن گونه که آفریدگان خشمگین و یا خوشحال مىگردند چون شادمانى و بر آشفتگى یک حالتى است درونى که بر اعمال و رفتار شخص اثر مىگذارد. بشر آفریدهاى تو خالى و تشکیل شده از عناصرى است که یک دیگر را نفى مىکنند، یا از ذات و صفت ترکیب گردیده، پیش آمدها و حوادث روى او اثر مىگذارند، وقتى خوشنودى و خشم که از کیفیتهاى نفسانى است به او راه پیدا مىکنند او را از حالتى به حالت دیگر مىبرند. ولى در پروردگار هیچ چیز اثر نمىگذارد چون یکتا و یگانه واقعى است که در وجود منقسم نمىشود و مادّه و صورت ندارد (و ماهیّت او عین وجود اوست) بنا بر این خوشنودى خدا عبارت است از اراده ثواب، و خشمش همان اراده مجازات مىباشد بدون اینکه حالتى به او دست دهد که او را به هیجان آورد تا از حالى به حال دیگر برگردد، زیرا که این تغییر از ویژگیهاى آفریدگان است که ناتوان و نیازمندند و او (خداوند) نیرومند مقتدرى است که هیچ گونه احتیاجى به آنچه آفریده است ندارد، و تمامى مخلوقاتش محتاج اویند، محققا آفرینش و اختراع اشیاء به دلیل داشتن نیازى نبوده که به وسیله آنها برطرف گردد، و علّتى نیز نداشته است.(معانی الأخبار/ترجمه محمدى ج۱/۴۳) امام علی علیه السلام فرمودند: هراس از خشم خدا روش پرهیزکاران است. (سخن مولای متقیان(کلمات قصار – ترجمه غرر الحکم))
هر کسى که از دستیازى به آبروى مردم خود دارى کند، خداوند عذاب روز قیامت را از او دور مىسازد؛ و کسى که خشم خود را فرو نشاند، خداوند در روز قیامت او را خواهد بخشید. و سیف بن عمیره از قول مردى روایت کرده است که از امام صادق علیه السّلام شنید که مىفرمود: کسى که خشم خود را فرو برد، خداوند عیبهاى او را مىپوشاند
آثار خشم خدا
خشم خداوند آثاری دارد از آن جمله اصبغ بن نباته از على(علیه السلام) نقل کرده است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود: هر گاه خداوند بر مردم شهرى خشم گیرد و نخواهد عذاب بر آنها نازل کند، نرخهایشان بالا مىرود، و عمرهایشان کوتاه مىشود، و بازرگانانشان سود نمىکنند، و میوههایشان شاداب نمىشود، و آب نهرهایشان فراوان نمىگردد، و باران از آنها بازداشته مىشود، و اشرار بر آنها چیره مىشوند.(ثواب الأعمال/ ترجمه انصارى/۵۰۳)
خشم خود را فرو بر
خشم کلید هر بدی است آن را از تحت کنترل خویش آور،امام صادق (علیه السلام) فرموده است: خشم کلید هر بدى و شرى است. همان حضرت فرموده است، حواریون از عیسى (علیه السلام) پرسیدند: سرچشمه خشم از کجاست؟ فرمود: از کبر و جبروت و کوچک شمردن مردم. (روضه الواعظین/ ترجمه مهدوى دامغانى/۶۰۳) انسان با کنترل و فرو بردن خشم خود می تواند بهترین ها را نصیب خویش سازد از آن جمله، امام صادق علیه السّلام فرمود: هیچ جرعهئى بنده ننوشد که نزد خداى عز و جل محبوبتر باشد از جرعه خشمى که، هنگام گردشش در دل بنوشد، بوسیله صبر یا خویشتن دارى.(أصول الکافی / ترجمه مصطفوى/ج۳/۱۷۲)
خشم خداوند آثاری دارد از آن جمله اصبغ بن نباته از على (علیه السلام) نقل کرده است که رسول خدا (صلی الله علیه) فرمود: هر گاه خداوند بر مردم شهرى خشم گیرد و نخواهد عذاب بر آنها نازل کند، نرخهایشان بالا مىرود، و عمرهایشان کوتاه مىشود، و بازرگانانشان سود نمىکنند، و میوههایشان شاداب نمىشود، و آب نهرهایشان فراوان نمىگردد، و باران از آنها بازداشته مىشود، و اشرار بر آنها چیره مىشوند
ابو حمزه ثمالى روایت کرده است که از امام محمد باقر علیه السّلام شنیدم که مىفرمود: هر کسى که از دستیازى به آبروى مردم خوددارى کند، خداوند عذاب روز قیامت را از او دور مىسازد؛ و کسى که خشم خود را فرو نشاند، خداوند در روز قیامت او را خواهد بخشید. و سیف بن عمیره از قول مردى روایت کرده است که از امام صادق علیه السّلام شنید که مىفرمود: کسى که خشم خود را فرو برد، خداوند عیبهاى او را مىپوشاند. (پاداش نیکیها و کیفر گناهان/ترجمه ثواب الأعمال/۳۴۵)
آری فرو بردن خشم خط امان از خشم الهی است و کسی که خشم خویش نشاند از درندگان نیز در می گذرد و امیدی به رحمت حق نخواهد داشت مگر آنکه خشم خود را فرو نشاند.